PASTEL Tevitöl Sanat Dergisi

Ahmet Duru Kimdir ?

1987 Sivas doğumlu Ahmet Duru, Liseyi Tokat Güzel Sanatlar Lisesinde tamaladıktan sonra, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümünden mezun oldu. Yüksek lisanasını Mercek altında puzzle coğrafyası ve macro mikro görünüler adlı tezi ile Yeditepe Üniversitesinde tamamladı. Sanatçı çalışmalarında genel olarak doğa fotoğraflarından yararlanır. Çalışmalarında doğadaki makro ve mikro bakış açılarını farklı anlatım biçimleri ile sunmak ister. Sıklıkla doğa gezintilerinde fotoğraflar çekerek bu gezintiler sürecinde bir yandan da çalışmalarının oluşum sürecini tasarlar.  Doğanın ve mekânın insan ruhuna etkilerini işleri üzerinden yansıtmak ister. Bazı çalışmalarında belli bir coğrafyaya ait bir fotoğraftan kesit alarak oldukça yakından ve detay çalışır. Kişi bu gerçeklik ve detaya yaklaştıkça gerçeklikten gittikçe uzaklaşarak artan bir soyutluk içinde bulur kendini. İnsanın doğadan güç alarak özgürleşen zihnini, çağrışımlar yoluyla düşünceler evreninde dolaştırmayı amaçlar. Sanatçı, oluşum, varoluş ve kayboluş gibi kavramlardan yola çıkarak, farklı alanlardan beslenen bir dinamikle, karakalem, aquarel,  yağlı boya ve çizimleriyle eserlerinde biçimleniyor.

Bengisu Çonoğlu: Doğup büyüdüğünüz yer olan Sivas, mesleki boyutta hayatınızda önemli bir yere sahip oldu mu? 

Ahmet Duru: Evet, önemli bir yere sahip, çünkü Sivas coğrafi yüz ölçümü acısından Türkiye’nin ikinci büyük şehri. İlkokul ve ortaokulu dönemlerinde Sivas merkezde yaşadım. Yaz aylarında ise Sivas’ın kuzey bölgesi olan (doğu Karadeniz’e sınır olan Kelkit vadisi) Suşehri’nde vakit geçirdiğimden dolayı doğa ile ilişkim o zamanlar başladı diyebilirim. O yaşlarda yaşadığım bölgenin doğasından ve coğrafi alanından etkilenmiştim ve ilgimi çekmişti. O süreçten bu zamanda kadar da etkisi mesleki anlamda çalışmalarıma yansıması oluyor.

BÇ : Sivas’tan İzmir’e üniversite için ikamet etmek hayatınızda, görüşlerinizde ve sanat anlayışınızda ne denli bir değişime yol açtı?

AD : Tabi ki iç Anadolu dan Ege bölgesine taşınmak hem gündelik hayatıma hem de sanat pratiğime olumlu anlamda birçok şey kattı. Örneğin Ege ve İç Anadolu’nun coğrafyası, doğası ve yaşam kültür farklı olduğundan dolayı çalışmalarıma yansıdı. 

BÇ : Özgeçmişinizde sıklıkla doğa ve mekân sanatıyla ilgilendiğiniz yer almakta. Bu doğrultuda, bu alana yönelmenizle ilgili spesifik bir nedeniniz var mıdır? İnsanların ruhunu ve fiziksel bulunuşlarını habitatlarında incelemek hoşunuza gidiyor diyebilir miyiz?

AD : Üniversite okurken son dönem çalışmalarımda doğayla ilgilenmeye başladım. Buna başlamamdaki amaç kendimden yola çıkarak daha önceki yaşadığım coğrafyayla ilgiliydi. İzmir’de yaşadığım dönem o çevredeki doğayla sera projesine başladım. Bu projede yağlıboya ve karakalem çalıştıktan sonra giderek yelpazem daha da genişledi. Bu genişleme, özellikle kendi çekmiş olduğum fotoğraflardan kaynaklanıyor. Çünkü doğa sonsuz bir döngü. 

Bu yüzden sadece yağlıboya ya da karakalemle kısıtlamıyorum. Kendi çekmiş olduğum fotoğraflardan yararlanarak hem eserlerimi oluşturuyorum hem de yaşadığımız coğrafyanın doğasını belgelemiş oluyorum. Son 6-7 sene içerisinde doğaya günübirlik gezintilere çıkıyorum.  Bu gezintilere çıktığım süreç içerisinde yapmış olduğum eserler doğada bulduğum parçalarla bazen üç boyutlu heykel yapıyorum, ağaç evler tarzında işler yapıyorum ya da yıkık bir ev, çünkü doğanın tahribat olduğunu düşünerek bize ait olan bir şey olduğunu düşünerek evle olan ilişkimizi ve doğayla olan ilişkimizi bütüne baktığımızda doğa, insan ve coğrafi alan ilişkimizi irdeliyorum.

BÇ : Kendinize rol model belirlediğiniz ve çalışmalarınızı bu doğrultuda sürdürdüğünüz sanatçı/sanatçılar var mıydı?

AD : Takip ettiğim sanatçılar elbette var. Örneğin alman sanatçı Anselm Kiefer, Gerhard Richter- Mathilde Rousse, Yao Lu, Henrik Hakansson, Agnes Denes, aslında birçok sanatçı var. Benim takip ettiğim sanatçıların, çalışmalarını nasıl oluşturduklarına, kavramına ve çalışmalarına tutkuyla çalışan sanatçılar ilgimi çekmiştir.

BÇ : Geçtiğimiz yıl girdiğimiz pandemi süreci başta sanatçılar olmak üzere birçok insanı etkiledi. Müzikçiler, müziklerini yapamadılar; ressamlar, resimlerini yapabilmek için onlara bir fırça görevi gören ilhamlarını kaybettiler… Sizde bu pandemi sürecinde neler değişti? Sanatınızı gerçekleştirebildiniz mi? Tamamen kendinizle kaldığınız bu süreçte sanatınıza yeni bir anlam kazandırabilirdiniz mi?

AD : Bildiğiniz gibi genelde doğa ve insan ilişkisi üzerine işler yapmaktayım. Pandemi öncesinde zaten sergi hazırlığım vardı. O süreçte zihnimdeki düşünceleri somutlaştırmak için pandemi öncesi yaz boyunca doğada fotoğraf çekimimi tamamlayarak ilk adımı attım. Kasım ve aralık aylarından itibaren eserlerimi üretmeye başladım. Yani pandemi öncesi zaten kurulu bir düzenim vardı ve çalışmalarımı kendi kurduğum metotlar üzerinde ilerletirken pandemi süreci araya girdi. Aslında benim açımdan pek değişen bir şey olmadı. Sadece sergi gezemiyor ve doğada vakit geçiremiyordum. Bu süreçte de yaşadığımız dünyada zamanın ne kadar değerli olduğunu ve sergi gezmenin ne kadar önemli olduğunu daha iyi anladım. Sadece çalışmalarımla ilgilenebildiğim bir vaktim oldu. Bunun da benim için bir şans olduğunu düşünüyorum, daha önceden okumam ve araştırmam gereken konular vardı. Karantina günleri bu araştırmalarıma daha çok vakit ayırmam için bir fırsat oldu. 

BÇ : Doğa kompozisyonlu bir resim yaratmak için önemli olan içinizde uyandırdığı duygular mıdır, yoksa sanatçının teknikle bunu izleyiciye nasıl aktardığı mıdır? Doğayı yansıtmak için zorunlu olarak yeşil tonlarının sanatçı tarafından kompozisyona aktarılması gerektiğini düşünüyor musunuz? Yoksa sanatçının, doğayı nasıl ve hangi unsurla ele aldığı daha önemli bir yer mi kaplıyor? Eserlerinizde doğa unsurunu optimistik bir düzlemde ele aldığınızı söyleyebilir miyiz? Zaman geçtikçe ve insanlar, kendilerine ait olan bu yeri kötülükleriyle süslemeye devam ettikçe eserlerinize katacağınız boyut değişecek mi? Yoksa doğanın en saf ve bakire halini eserlerinizde yansıtmaya devam edecek misiniz?

AD : Resim Sanatın da doğaya bakış açısı, doğayı ele alışı ve yansıtma biçimleri yüzyıllar boyunca birçok değişime uğramıştır. Bu duruma sebep olan temel faktör, bir zamanlar doğayla iç içe yaşayan insanın doğayla olan ilişkisinin yüzyıllar içerisinde değişmesidir.Doğa bugün toplumsal bellekte giderek genişleyen bir anlamlar katmanına dönüşmüş haldedir. Doğanın ekolojik, politik, endüstriyel ve tüketim kültürüne yönelik kazandığı anlamlar, bireyin doğayla olan ilişkisini dolaylı hale getirmiş ve doğaya yabancılaşması sonucunu doğurmuştur. Bu bakımdan kentli bireyin, giderek hızlanan yaşam içinde yalnız nesnel olarak değil, duygusal kodları itibariyle de doğadan koptuğunu hatırlamak gerekir.Benim de çalışmalarımın teorik içeriği, doğayı birbiriyle bağlantılı olan bu kavramlar katmanı dairesinde ele almaya başlamış, insan-doğa arasında süregelen karmaşayı onarma ve doğayı farklı perspektifler içinde yeniden hatırlatma çabasına girmektir. Çalışmalarımın oluşum sürecini, doğa gezintilerinde çektiğim fotoğraflarla başlayarak, bu fotoğraflardan aldığım imajları çeşitli açılarda tuval üzerine aktarmakta; kimi zaman mikro, insan gözünün ayırdına varmakta zorlandığı detayları, kimi zaman ise makro planda; doğanın algılanması güç sınırsızlığını ifade eden geniş açılarını yansıtarak ortaya koymaktayım.  Aynı zamanda da çekmiş olduğum fotoğraflarla çeşitli coğrafyaların ekolojik Tarihi’nin kaydını tutuyorum. Doğa görünümlerini çektiğim fotoğraflar üzerinden tuval ya da kâğıt yüzeyine aktararak ilk bakışta gerçekçi bir üslubu belirlediği düşünülebilir. Oysa ki, yapıtlarımda yakından bakıldığında fotoğraf ve resim sanatlarının ifade biçimlerinden doğan füzyonu görmek mümkündür.

Yaptığım çalışmalarda fotoğraftan resme uzanan/dönüşen çalışma prensibi, fotoğrafın “orada olmayanı”, çekilme anının öncesini ve sonrasını sınırlamaktadır. Diğer taraftan resmin anıştırma gücü de –ele alınan konu bir tıpkı-üretim ya da soyut çalışma olmadığından- pasifize olmaktadır. Dolayısıyla tuvale ya da kâğıt yüzeyine taşıdığım doğa görünümlerinde donmuş bir zamanın varlığından söz edilebilir. Eserlerim de yer alan doğa görünümleri, bağımsız, salt kendi varlık-zamanları ile oradadırlar. Eserlerim oluşma süreci tamamlandığında ortaya çıkan görünüm, kaydedilmeye değer görülen ya da öznel zamana dair bir an değil, tekrar ve tekrar kendini var eden donmuş bir andır. İşte bu sebeple yaptığım eserlerimde fotoğraf ve resmin zamansal bir füzyonunun ortaya çıktığından söz etmek yanlış olmayacaktır. 

BÇ : Edgar Alan Poe, “Were I called on to define, very briefly, the term Art, I should call it ‘the reproduction of what the Senses perceive in Nature through the veil of the soul.’ The mere imitation, however accurate, of what is in Nature, entitles no man to the sacred name of ‘Artist.’” der. Sizce doğayı yansıtma sanatıyla uğraşan bir sanatçı, kendisine “Sanatçı” ünvanını verebilmek adına eserlerinde öznel olarak ne yapmalıdır? Sanatçı, doğayı ele alırken kendisinden hangi parçaları eklemelidir.

AD : Dünyanın en iyi sanatçısı olamayız ama iyi bir sanatçı olmak için sürdürülebilir bir disipline sahip olmamız gerekiyor. Sanat eseri oluşturmadan önce sıkı bir sanat eğitiminden geçmeliyiz ve sanat üretmek tutku işidir. Bir eseri oluşturmak için öznel olarak estetik kuramlarını iyi öğrenmemiz gerekiyor. Örneğin yansıtma kuram, dışavurumcu kuram, biçimci sanat kuramı, duygusal etki kuramı işlevsel kuram gibi kuramları iyi pekiştirip yapacağımız eserlere öznel yorum katabiliriz.

BÇ : 2021 yılının aralık ayında gerçekleştirdiğiniz “Büyü ya da Yok Ol” sergisi, ismini nereden alıyor?  Aynı doğadaki büyüyemeyen ve doğal seçilimle elenen unsurlar gibi insanların da büyüyemediklerinde yok olacaklarını düşünüyor musunuz?

AD : “Büyü ya da yok ol” solo sergi projemi oluştururken yaşadığım çevreyi gözlemleyerek, insan-doğa, ekoloji, ulus devlet- toplum, doğa arası ilişkileri ve iklim krizini çalışmalarımda irdelemek istedim. Yaklaşık bir –bir buçuk yıldan beri hazırlandığım yeni projenin ismi “büyü ya da yok ol” projesidir. 

Doğa her zaman kendi içinde dinamiği olan sonsuz büyüme döngüsü ve fraktal bir yapı barındırır. Ama burada doğanın coğrafi ve yaşam alanı yerlerini gittikçe hem daraltıyor hem de sınırlandırıyoruz, problem de burada başlıyor. Bizler doğanın kendi içindeki ekosisteme ne kadar duyarlı olursak, o kadar büyüyebiliriz. Ekosistemi ve doğanın çevresini ne kadar daraltırsak o kadar küçülürüz, bu da yok olmaya giden bir yol olur.

Daha net ifade etmiş olursam, toplumda üretimin insanın ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapılması gerekir. Yani ihtiyaca yönelik üretim olması gerekirken, fazlası olmaması gerekir. İşte burada sistemin sınırsız büyüme eğimine ve dinamiğine sahipken, sistem sınırsız büyümeyi dayatmaktadır. Ama yaşadığımız dünyanın kaynakları sınırlı ve sonlu. Üretim etkinliği insan/doğa ve toplum/doğa metabolizmasını sonucunda gerçekleşiyor. Bir şey ürettiğimizde eksiltiyoruz; üstelik üretirken de tüketirken de kirletiyoruz, yani sınırlı olan dünyamızda, sınırsız üretim, sınırsız tüketim ve sınırsız büyüme problem haline geliyor, burada da sürdürülemezdik durumu ortaya çıkıyor. Doğanın kendini yenileme “ritmiyle” hızıyla, sistemin kendini yeniden üretme hızı arasındaki uyumsuzluğa dikkat çekmek istedim. 

Değerli paylaşımları için Ahmet Duru ‘ya teşekkür ederiz.

Aykan Özener Kimdir ?

1964 Balıkesir doğumludur. Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümünden mezun oldu. Yüksek Lisansını “Arkeoloji Biliminde Fotoğraf Teknikleri” adlı teziyle Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Bölümünde tamamladı. Fotoğraf çalışmalarına 1983 yılında başladı. 1987 yılında AFSAD’a (ANKARA FOTOGRAF SANATÇILARI DERNEĞİ ) üye olmasıyla fotoğrafta yeni arayışlar içerisine girdi. 1987-1995 yıllarında AFSAD çatısı altında sürdürdüğü çalışmalarına bağımsız olarak devam etmektedir.Kişisel sergiler açtı ve birçok karma sergiye katıldı. Fotoğrafları başta birçok kitap kapağında ve yayında olmak üzere kullanıldı.

Yazıları, kültür ve sanat dergilerinde yayınlandı. Seminerlere katıldı. İçeriğine inandığı yarışmalarda jüri görevlerinde bulundu. 

2002-2007 yılları arasında 5 yıl arka arkaya Çanakkale Fotoğraf Festivalini düzenledi.

TRT-Okul  için 13 bölümden oluşan bir temel fotoğraf bilgisi dizisi (fotoğraf öğreniyorum) gerçekleştirdi ve yine TRT için hazırlanan Sagalassos belgeselinin yönetmenliğini yaptı.

On yedi yıl Çanakkale Onsekiz Mart Üniversite’sin de fotoğraf üzerine dersler verdi. Aynı zamanda da yine Çanakkale’de kurduğu Pan Görsel Kültür Derneği’nin yönetim kurulu başkanıdır. 

2017-2019 dönemleri arasında TFSF(Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu)nin desteklediği, fotoğrafçı Özcan Yurdalan ve Yusuf Aslan ile birlikte MGH (Memleketimden görsel hikâyeler) projesinin editörlüğünü yürütmüştür. Ardından Korona Günlerinde Fotoğraf projesinde editörlük yapmıştır. 

Arkeoloji alanında;  öğrencilik yıllarında iki yıl boyunca Kelenderis kazılarında,  ardından 2006-2015 yılları arasında Assos kazılarında çalıştı. Şimdilerde Alinda antik kenti ve Gerga kutsal alanı ekibinde çalışmalarını sürdürmektedir.

2006 yılından itibaren ise Prof.Dr.Beate Böchlendorf başkanlığında yürütülen “Troias Bölgesi Bizans Yerleşimleri” temalı yüzey araştırması ekibinde yer almaktadır. 

Birçok bölgede arkeolojik eserlerin fotoğraf arşivinin oluşturulması için çalışmalar yürüttü. Ülke genelinde Arkeoloji Fotoğrafçılığının önemini vurgulayan seminerler dizisi gerçekleştirdi ve halen sürdürmektedir.

Dünyadaki toplumsal, kültürel,  siyasi çalkantılara duyarlı, bunlar üzerine kafa yoran bir kişilik. Uzun zamandır dünya görüşü çerçevesinde oluşan felsefesi gereği fotoğraf disiplinini sanat olarak ele alan çalışmalar yerine,  dokümantasyon aracı olarak kullanan çalışmalar üretmektedir. Foto-öykü ve kişisel belgesel yakın durduğu alanlardır.

Kendisine Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi’nde bir bölüm ayrılmıştır. 

Eslem Dede : Kendi fotoğraf tanımınızı paylaşabilir misiniz?

Aykan Özener : Kendimi bir görsel hikâye anlatıcısı olarak tanımlıyorum. Bir dizi görsel ile izleyiciye fark ettirmek istediğim bir konuyu anlatmaya yarayan bir tarz diyelim buna. Bu yüzyılda uzun okumaların ve izlemelerin yapılmadığını, daha doğrusu bu hız çağında vakit bulup derinlemesine incelemeler, bilgilenmeler yapılamadığı kanısındayım. Bir kaç fotoğraf, bazen kısa bir videoyu da araya katıp, çeşitli materyallerle (bu ses dosyası ,  istatiksel veri şemaları, tarihi belgeler vb. ve kısa bir metinle oluşturulmuş) izleyiciyi sıkmadan ama konuyu anlamasını sağlayacak bir hikaye yaratmaktan bahsediyorum. Tabi ki arada belge amaçlı tekil fotoğraflar da çekiyorum. Kısacası ben bir belgesel fotoğrafçısıyım diyeyim.

ED : Fotoğraf çekme tutkusu sizde ne zaman ve nasıl başladı?

AÖ : Ben bunu çok düşündüm. Çocukluğumda büyükbabam Lüpitel-2 (üstten bakmalı) fotoğraf makinesiyle benim çok fotoğrafımı çekerdi. Oradan fotoğraf bilinçaltıma yerleşmiş olsa gerek. Ardından ortaokul veya lise ilk yıllarımda Balıkesir Fuarında sergiler açan Ahmet Esmer abinin fotoğrafları, fotoğrafın başka bir şekilde kullanılabileceğini düşündürdü. Ertesi hafta yanına gidip “Ahmet abi ben fotoğraf çekmeyi öğrenmek istiyorum” demiştim. O sırada Balıkesir’in en ünlü stüdyo fotoğrafçısıydı. Büyükbabamların evinde asılı olan 1 yaşındaki bebeklik fotoğrafımın altında da onun ismi vardı. “Yarın gel stüdyoda başlayalım” dedi. Ben hiç gitmedim. Çocukluk işte. Yıllar sonra çalıştığım iş yerinde birisinin sattığı fotoğraf makinesini satın alarak fotoğrafa başladım. Neden aldığımı da,  ne çekmek istediğimi de bilmeden başladım işte. Eskiden Türkiye’de iki tane ünlü fotoğraf basım merkezi vardı. Refo Color ve Fırat Color. Bunlardan Fırat Color’un yeğenleri Zeynel-Abidin kardeşlerin sahipleri olduğu Fırat Fotoğraf Stüdyosu benim hayatımda önemli bir yere sahiptir. Onlar bana fotoğraf yıkamayı, pozlamayı vb. şeyleri öğrettiler. Az önce bahsettiğim gezilerime eşlik ettiler hep. Sonrasında bir gün bana “ Aykan senin gözün başka. Sen farklı şeyler çekmeye çalışıyorsun.” deyip Afsad’ın(Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği) çıkardığı, o zamanlar Türkiye’nin tek fotoğraf dergisi olan FOTOĞRAF ile tanıştırdılar. Ben ilk kez orada fotoğrafın sanatsal yönünü gördüm. Sonrasında hep oradaki fotoğrafçılara öykündüm. Ardından bu derginin çıktığı yer olan Afsad’a üye olmak en büyük amacım oldu. Ankara’ya yerleşince ilk işim üye olmak oldu. 1 aylık bir temel eğitimden geçip, bir seri fotoğraf verip kabul ediliyordunuz. Artık istediğim fotoğrafçılık yolunda bir yolculuğa başladım. O dönem Ankara’sı kültürün de başkentliğini yapıyordu. Sinemalar, tiyatrolar, sergiler vb. her türlü sanatçı konuşmalarını büyük bir açlıkla takip ediyordum. Bugün kü temelimi orada sağlam bir şekilde attım anlayacağınız. Çok okudum, izledim, paylaştım. Çok film izlemek gözümü geliştirdi. Film derken bugünkü filmler değil tabi. İyi bir sanat filmi izleyicisi idim. 1995 yılında Ankara’dan ayrılıncaya kadar dernek üyeliğim devam etti. Sonra bir derneğe bağlı olmadan, sanat bireysel bir yolculuktur deyip devam ettim. Kısaca ilk fotoğraf okulum Afsad’dır diyebilirim.

ED : Fotoğraf çekmeye başladığınızda sizi en çok zorlayan şey neydi?

AÖ : Erzincan’da yaşıyordum o dönem. Hafta sonları fotoğraf çekmeye yerelden iki fotoğrafçı(mesleği fotoğrafçılık olan)arkadaşımla doğaya çıkıyor hem fotoğraf çekiyor hem de o dönem hala bugünkü gibi tektipleşmemiş köylere, kasabalara gidiyorduk. Hiç görmediğim yaşamları ve doğayı hayranlıkla fotoğraflıyordum. Tekniğim işin çok başlarındaydı. İnsanlarla iletişim kurabilecek karaktere henüz sahip değildim. Tunceli ve Erzincan dağlarındaki henüz bozulmamış insan hallerini, biçimlerini büyük bir açlıkla izliyordum. Ancak o yıllara ait insana ve yaşamlarına dair fotoğraflar çekemedim hiç. Sonuç olarak çok otantik olan yaşam biçimleri bugün sadece anılarımda kaldı. Yani insan çekmek beni çok zorluyordu. Sanki onları çekmem özel hayatlarına müdahale gibi geliyordu. Bu konuda kendimi geliştirmem, kişisel gelişimimi oturtmakla, yani 5N1K ne, neden, nasıl, niçin, gibi temel sorulara cevap verebilmeyi öğrenmekle oldu.

ED : Başarılı bir fotoğrafçı olmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir?

AÖ : Neden fotoğraf çekiyorum sorusuna net cevaplar verecek bir seviyeye gelmesi çok önemli. Bunu başardıktan sonra kendisine birkaç tane önemli fotoğrafçı seçip onu izlemeli. Sonrasında kendisine ait bir tarz oluşturmaya gayret etmeli. İşlerinde samimi bir dil yakalamalı.

ED : Fotoğraf sanatına ilgi duyanlara ve yeni başlayacak olanlara tavsiyeleriniz nelerdir?

AÖ : Bir önceki cevabım yeterli diye düşünüyorum. Buna belki bir eklenti yapabilirim. O da tekniğini geliştirmeden diğer konulara geçebilmek pek mümkün olmuyor. Yeni başlayan birisi tekniği düşünmeden ne çektiğine pek odaklanamaz. O yüzden tekniği düşünmeden deklanşöre basım edimlerini geliştirsinler. 

ED : Sizce iyi fotoğraf nasıl çekilir?

AÖ : Eskiden buna Teknik+Öz+Biçim bir arada olursa iyidir diye cevap verirdik. Şimdi dijital teknoloji ile(mobil fotoğraf daha etkili) bu üçlü yerini daha çok hikâyeye bıraktı. 

ED : Yüksek Lisansınızı “Arkeoloji Biliminde Fotoğrafçılık Teknikleri” üzerine yaptığınızı görüyoruz. Arkeoloji’yi seçmenizdeki etkenler nelerdir?

AÖ : Erzincan’da babamın işi gereği kaldığımız yıllarda, ortaokul sonda falandım. O zamanlar Ekşisu diye bir mesire yeri var. İşte içinden doğal olarak çıkan maden suyu ve çevresinde nefis bir doğa. Sık sık giderdik. Bir gün öğleden sonra annemlerden habersiz, mesire yerinden uzaklaştım. Çok araştırmacı, meraklı bir çocuktum. Hiç duymadığım gizemli bir kuş sesinin peşine düştüm. Sonradan öğrendiğime göre Turna kuşlarıymış. Bu arada bir tepenin yanına geldim. Çok ilgimi çekti. Dümdüz ovada ilginç bir tepe. Merak edip tepeye tırmanmaya başladım. İlginç mezarlar ve yapı temellerine rastladım. Derken o kadar uzun saat kaldım ki akşam oldu ve ben dönmeye karar verdim. Annem, babam beni aramaya çıkmışlar ve epey azar yediğimi hatırlıyorum. Neyse ertesi gün hemen İl Halk Kütüphanesi’ne gittim. Ekşisu ve çevresi hakkında bilgi almak için. Orada gittiğim yerin Urartu Uygarlığına ait bir yerleşim olduğunu öğrendim. İşte o gizemli durum ve sanki ben keşfetmişim duygusu bende derin bir arkeoloji sevgisi yarattı. Sonra lisede Sanat Tarihi dersinde çok başarılı olmuştum. Herkes zayıf alırken ben çok iyi notlar alıyordum. Hocam da doğal olarak benimle çok ilgileniyordu. Bir gün hocama arkeolog olmak için ne yapmam gerektiğini sorduğumu hatırlıyorum. Ancak o yıllar siyasi yönden çalkantılı yıllardı ve üniversiteler siyasi çatışmaların tam göbeğindeydi. Annem, babam benim bu sevdamın önüne geçip bana Arkeoloji Bölümünü yazdırmadılar. Uzatmayayım; aradan on yıl geçip, başka bir işte çalışırken kendi imkânlarımla okuyup, arkeolog oldum. İlerleyen dönemde Yüksek Lisansımı “Arkeoloji Biliminde Fotoğrafçılık Teknikleri” isimli bir tezle tamamladım. Türkiye’de bu konuda yazılmış ilk tezdir.

ED : Türkiye’deki arkeoloji fotoğrafçılığı hakkında ne düşünüyorsunuz?

AÖ : Dünyada uzun yıllar önce öneminin farkına varılmış Arkeoloji Fotoğrafçılığı bizde ne yazık ki daha henüz fark edildi. İnternet sonrasında yurtdışında yapılmış çalışmaları görüp fark edildiğini düşünüyorum. Bunda biraz iddialı olacak ama benim yazdığım tezinde etkili olduğunu düşünüyorum. Aktüel Arkeoloji Dergisi’nin fotoğraf editörü olduktan sonra, orada yaptığım çalışmalar ve birçok üniversitenin arkeoloji bölümünde verdiğim Arkeoloji fotoğrafçılığı seminerleri etkili oldu diye düşünüyorum. Yeni kuşak Arkeologlar, gelişen teknoloji ile birlikte bu işe gereken önemi vermeye başladılar. Şimdi gittiğim antik kentlerde mutlaka bir kazı fotoğrafçısı arkeologa rastlıyorum. 

ED : Eserlerinizi adlandırır mısınız? Eserlerinizi neye göre adlandırırsınız?

AÖ: Görsel hikâyelerimi adlandırırım. “Aynı Şehirde Aklar Düşemedi Saçlarına” hikâyem Gökçeada’daki zorunlu göçü anlatır mesela. Kavafis’in “Şehir” isimli bir şiiri vardır. ”Orada şair aynı şehirde aklar düşecek saçlarına der.” Ben zorunlu göçten sonra bir daha adaya dönemeyen Rum halkını eşyalar üzerinden anlattığım çalışmamda bu isimle anlattım.

“Kıyıda” isimli Çanakkale Fevzipaşa’da yaşayan Roman halkını anlattım. Çünkü Fevzipaşa Çanakkale’yi ikiye ayıran Sarıçay kıyısında yaşayan bir topluluktu. Aynı zamanda içinde çok vakit geçirmeme rağmen sonrasında aslında onların yaşamının hep kıyısında, dışında olduğumu düşündüğümden bu ismi koymuştum.

ED : Çanakkale ve Balıkesir’de yaşamış olmanızın tarihsel ve arkeolojik anlamda fotoğraflar çekmenizde bir payı var mıdır?

AÖ : Balıkesir memleketim olmasına rağmen çok az yaşadım orada. Çanakkale’de 20 küsur yıl yaşadım. Orada Troia ve Assos antik kentlerine olan ilgim belki etkilemiştir ama ondan çok uzun yıllar önce Mersin ve Konya’nın daha fazla etkili olduğunu söyleyebilirim.

ED : Ülkemiz, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve tarihi açıdan çok zengin bir ülke. Ülkemizin topraklarına gömülmüş olan tarihi güzellikleri fotoğraflayarak gün yüzüne çıkartmak sizde nasıl bir his uyandırıyor?

AÖ : Aslında fotoğraflayarak gün yüzüne çıkarmak demeyelim ama çıkan eserleri fotoğraf yoluyla belgeleyip ölümsüzleştirmenin çok daha etkili olduğunu söyleyebilirim.

ED : Arkeoloiji’nin hayatınızda yer edinmesi nedeni ile birçok eski toplumun kültürünü gözlemlediniz. Farklı kültürlere sahip insanların geleneklerini veya yaşamlarına ait eserleri fotoğrafladınız bu fotoğraflar arasında sizi en çok etkileyen kare hangisi oldu? Eğer bir hikâyesi varsa bizimle paylaşabilir misiniz? 

AÖ : Böyle bir şeye cevap vermem çok zor. Ancak Gerga Kutsal Alanı’nı fotoğraflarken çok etkilendim. Bunun yanı sıra antik kentler içerisinde dağlık yerleşimler beni çok etkiliyor. Sagalassos ve Termessos’da hep etkilendim. Örneğin Termessos’un antik tiyatrosundan ve Alketas’ın mezarından çok etkilenirim. Örneğin; Alketas’ın mezarının hikâyesini anlatayım.

Büyük İskender’in ölümünden sonra ülke, komutanlarınca 7 bölgeye bölünmüştür. Bunlardan bir tanesi olan Anadolu bölgesi (o zamanlar asya minor diye geçiyor ) İskender’in komutanları olan Antigonos ve Alketas arasında çatışmaya neden olmuştur. Antigonos ile yaptığı savaşı kaybeden Alketas, Termessos’a sığınmış, Termesosslular yine bir cesaret örneği göstererek komutan Alketas’ı Antigonos’a vermek istememişler..Bunun üzerine şehir yeniden kuşatılmış. Ancak Termessos’un ileri gelenleri Antigonos’la gizlice anlaşarak, Alketas’ı Antigonos ‘a vermeyi planlamışlar. Bunu hisseden Alketas, kendini öldürmüş ve Antigonos’a ölü bedenini teslim etmişlerdir. Antigonos’ ta Alketas’ın tüm organlarını parçalayıp şehrin girişine kazıklara dikerek sergilemiştir.

Bu olayın üzerine Termessos’lu gençler bu olaya çok kızmışlar. İçlerinde bazılarının babaları bile varken şehrin tüm ileri gelenlerini öldürmüşler ve Alketas’ın parçalanmış vücudunu alarak, onun için büyük bir taştan kahramanlık anıt mezarı yapmışlardır. Günümüzde halen bu anıt mezar sağlam bir şekilde durmaktadır.

ED : Üniversitelerdeki fotoğrafçılık ve fotoğraf bölümleri arasındaki fark hakkında ne düşünüyorsunuz. Biraz bilgi verebilir misiniz?

AÖ : Bu sorunuzu şöyle anlıyorum; Türkiye’de iki tür Fotoğraf eğitimi var. Birisi M.Y.O.’na bağlı fotoğrafçılık programları, diğerleri ise Güzel Sanatlar Fakültelerine bağlı fotoğrafçılık bölümleri. Aslında bunların dışında başka bölümlerde de fotoğrafçılık dersleri olmakla birlikte genel olarak bu ikisi doğrudan fotoğraf eğitimi almak isteyen öğrenciler için. Bunlardan ilki fotoğrafçılık programı, daha çok piyasa fotoğrafçılığı içerisinde mesleki eğitim veriyorlar ve ön lisans diploması alınıyor. Yani 2 yıllık eğitim sonucunda mezun olup doğrudan sektörün ara eleman sorununu çözmeye yönelik oluyor. Diğeri ise 4 yıllık eğitim sonucunda mezun olunuyor. Daha çok sanat temelli bir eğitim alınıyor. Sınavla girilebiliyor. Sonuç olarak her ikisi de sektörde iş buluyorlar. Ancak sanat yeteneği ağırlıklı olduğundan daha istekli oluyorlar ve doğal olarak daha çok bireysel yetenekleri ön planda olup, tercih ediliyorlar. 

Değerli paylaşımları için Aykan Özener‘e teşekkür ederiz.

İrem Nur Terzi Kimdir?

1989 yılında İstanbul’da doğdu. Çocukluğundan beri çizgi filmler, oyuncaklar ve maketler ilgi alanı olmuştur. Bu merakı üniversitede okuyacağı bölümü seçmede kendisine oldukça etkisi oldu ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Sahne Dekor & Kostüm Tasarımı bölümünde eğitimini tamamladı. Üniversitede stop motion animasyona ve kuklalara ilgisi arttı. Mezun olduktan sonra bu ilgisi bir tutkuya dönüştü ve okulda öğrendiklerini unutmamak adına kendi kendine karakterler ve kuklalar yapmaya başladı. Kendi kendine yapmaya başladığı çalışmalar ilgi görmeye başlayınca buradan devam etmeye karar verdi. 2014 yılında birkaç figür denemesiyle başlayan bu macera bir işe dönüştü. Akbank’ ın Bababank ve Siemens’ in Piknik isimli reklam filmlerine de çalışmaları ile hayat veren sanatçı, Kadıköy’de evinin küçük bir odasında çalışmalarına devam etmektedir.

Dolunay Taşdemir: Kukla yapımına karşı ilginiz nasıl başladı ve nasıl gelişti?

İrem Nur Terzi: Kukla yapımına merakım üniversitede okuduğum bölümde başladı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Sahne Dekor ve Kostüm Tasarımı Bölümünde okudum. Bölümün adında kukla ismi geçmiyor ama ana derslerden biri de kukla sanatıydı. Okulda kukla yapımını ve çeşitlerini öğrendim. Farklı kukla tarzlarının içinden en sevdiğim animasyon kuklası alanına doğru yöneldim. Bu alandan bir çalışma yaparak mezun oldum.

DT: Kukla veya maket yapımı dışında ilgilendiğiniz sanat alanları var mıdır?

İNT: Kukla ve maket yapımı dışında el sanatlarının her türlüsüne ilgim var diyebilirim. Farklı malzemeler öğrenmeyi, yapım videoları izlemeyi seviyorum. Yeni alanlar keşfetmek, denemek bana kendi alanımda çok şey katıyor. 

DT: Kulaklarınızın bazılarına kişilik veriyorsunuz. Bu doğrultuda sanatçıların yaptıkları çalışmalara kişilik unsuru katmaları, çalışmayı hangi ölçülerde etkiler?

İNT: Evet bazen kuklalarıma isim verip onlara hikayeler yazıyorum. Ortaya çıkan bir kuklanın ya da figürün bir hikayesi olmasını seviyorum. Karakterin hikayesini de üzerindeki detaylarda göstermeyi tercih ediyorum. Bu detaylarda kendimden bir şeyler de oluyor tabii. Her kuklada kendimden bir hikaye, bir parça olmasının kendimi anlatmamda iyi bir aracı olduğunu düşünüyorum.

DT: Etsy, Patreon ve diğer sosyal platformlarda içerik üretiyor ve çalışmalarınızı satıyorsunuz. Atölye ve küçük işletme alanına adım atmak isteyen kişilere sunabileceğiniz öneriler nelerdir?

İNT: Sosyal medya ve online satışın iyi değerlendirildiği zaman küçük işletme ve atölye sahiplerine çok iyi yol açacağını düşünüyorum. Ben de farklı kanallar yoluyla hem işimi tanıtıyorum hem de figürlerimi satıyorum. Kaliteli içerik üretmek, iyi olduğunuz bir alanı keşfedip onda sabrederek çalışmak, global sitelere üye olarak ürettiklerinizi paylaşmak işinizi güzel bir yere taşıyacaktır. 

DT: Stop motion veya kukla çalışmalarınızda karakterler için oda veya malzeme hazırlarken nelere özen gösterirsiniz?

İNT: Çalışmalarımda kullandığım malzeme konusunda dikkatli biriyim diyebilirim. Malzemelerimin dayanıklı, sürdürülebilir, kullanımı kolay olması benim için önemli. Figürde ya da makette anlatmak istediğimi en iyi şekilde ortaya çıkaracak malzemeler kullanmaya özen gösteriyorum. İyi olmayan bir malzeme işinizi istediğiniz gibi göstermeyebilir. 

DT: Sizce stop motion animasyonların en göz alıcı kısmı nedir?

İNT: Stop motion işlerin bence en göz alıcı kısmı sadece maket ve kukla olarak gördüğünüz çalışmanın çekim sonrası ekrandaki hareketli hali. Gerçekten sahnenin içine kamera girdikten sonra artık gördüğünüz şey bir maket olmaktan çıkıyor ve bambaşka bir dünya oluyor. 

DT: Dünya çapında pek çok oyuncak müzesini gördünüz. Gittiğiniz oyuncak müzelerinin size kişisel olarak katkıları neler olmuştur? Oyuncak müzeleri sizce tarihi ve kültürel açıdan geçmişe dair ne tür bilgiler verebilir?

İNT: Yurtdışında gittiğim şehirlerde oyuncak müzesi bulunuyorsa mutlaka ziyaret ederim. Oyuncaklara olan ilgim hiç bitmediği için, müzelerde gezerken çocukluğuma dönmüş gibi hissediyorum. Oyuncak müzesi bana ilham veriyor. 

Her ülkenin kültürü farklı olsa da oyuncaklara baktığımız zaman çoğunun ortak bir noktası olduğunu fark ediyorsunuz. Gittiğim müzelerdeki oyuncakların çoğu, çocuk olmanın dünyanın her yerinde aynı olan ortak bir dil olduğunu gösteriyor.

 Değerli paylaşımları için İrem Nur Terzi ‘ye teşekkür ederiz.

Adem Başpınar Kimdir?

1975 Malatya /Arapgir’de doğdu. 1994 İstanbul Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi’nden, 1999 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Neşe Erdok – Özdemir Altan Atölyesi’nden mezun oldu. İstanbul Devlet Opera ve Balesi / Realizatör (Sahne Ressamı) olarak görev yapmaktadır. Kişisel ve karma bir çok sergilerde yer almıştır. Prestijli iki ödül sahibi olan sanatçımız, Beyoğlu’ndaki atölyesinde resim çalışmalarına devam etmektedir.

Kerim Önder Uluçay: Sanata olan ilginiz ne zaman ve nasıl başladı? Sizin sanata olan ilginizi ne gibi faktörler etkilemiştir.

Adem Başpınar: Ben elektriği olmayan belki Hitit’lerin yaşam biçimine benzeyen bir köyde dünyaya geldim. Bütün iletişim araçlarından kenarda büyüdüm ama çok ilginçtir okulun ilk günü panodaki resimlere bakıp çok uzak hayaller kuruyordum. Hikaye kitaplarını ödünç alıp içindeki resimleri çizmeye başladım. Etrafımda büyük ilgi oluşuyordu. İşte bu meyil verme, gönül verme belli güdülerimi devinime ediyor, görsellikle ilgili herşey benim dikkatimi diğer herşeylerden daha fazla çekiyordu. Ortaokulu Esenler’de devam ettim, resim derslerinde arkadaşlarımın yardım isteğine cevap verirken o meyil verme işi bende tutkuya dönüştü.

K.U : Güzel sanatlar eğitiminizin lise düzeyinde başlamış olmasının sizin sanatçı kimliğinize ne gibi etkileri olmuştur?

A.B : Dediğim gibi bugün yetenek dediğimiz şeyin aslında yaptığın işin ateşiyle yanmak olduğunu düşünürüm. O közü tutuşturan ilk kıvılcım sevmektir. Ortaokul hocam bu lisenin (İstanbul Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi) varlığını ve sınavla alındığını söyledi ve kesin girmem gerektiğini bana salık verdi. Dört yıl müthiş imkanlarla ve herbiri birbirinden saygın hocalarla yetiştim bu imkanları sağlayan bu liseyi kuran bize binbir türlü emeği geçen hocalarımın önünde hep saygı duyarak anarım. Lise bana resim sanatının insanlığın başlangıcından bugüne gelen büyük mirasını gösterdi. İnsan kemalete erdikçe düşünce biçimi dolasıyla görseli plastik dili değişiyordu bu büyük ummanı sezdiğim de şaşkındım. Merak etmeyi öğretti. Gözümü ve kulağımı eğitti. Neyi görebilirdim neyi duyabilirdim neyi sevebilirdim artık. Lisedeki sanat eğitimi bana bu işin katmanlarını, ufkunu gösterdi. Hala ayrı bir yeri vardır bende…

K.U : Tarzınızın hangi sanatçıların izlerini taşıdığını düşünmektesiniz?

A.B : Bugün medeniyet dediğimiz ne varsa geçmiş deneyimlerimizin bir sonucu, duygusunu hep içimde taşırım. İnsanı tüm yanlarıyla, kopuk parçalarıyla işler ve onu anlamaya çalışırım. Sanat benim için hala okunmayı bekleyen koca bir külliyattır, her akımın büyük ustaları öncüleri var. Ben tek tek isim veremem ki her akım bir bütünün parçası, sanatçı ise bir zincirin halkası olup gelir o koca külliyata eklenir.

K.U : Felsefenin tarzınız üzerinde ne türden etkileri bulunmaktadır? Bir ressamın eserlerinde felsefeden istifade etmesi sizce ne kadar önemlidir?

A.B : Bir ressamın önce dünyayı, insanı ve kendisinin ne anlama geldiğini bilmesi lazım. Bir derdi olsun ki bunu sanatın bir dalıyla icra edebilsin, üretebilsin. Tabii bunun için de sanat ondan bazı şeyler bekler; klişe olmamasını, yenilikçi olmasını, fark edilmeyeni fark etmesini bekler. Bu da sanatçının kendi tavrına, tutumuna göre değişir yeterki ressam, geçmişteki mirası da, insan türünün geliştirdiği o yöntemleri güzelce süzerek, onları öğrenerek sonrasında da özgün şeyler üreterek yoluna devam etsin.Sanat insanı daha yüce bir değerin içinde olduğunu söyler bu da felsefeden geçer. Resmi duvar süsü olmaktan kurtarır.
Resmim; heybesinde bilgelik ve azık taşıyan insanların daha ferah bir nefes bulma özlemidir.

K.U : Eserlerinizi adlandırırken neye göre adlandırmaktasınız? Adlandırırken tek kelime kullanmanızın bir sebebi var mıdır?

A.B : Resmim; insanı, her canlıyı ve evreni irdeleyen tanıklığımdır, ki; bu geniş bir zaviyeden gerçekleşir. İnsanlık katmanlarını, maddeyle, mülkiyetle olan imtihanını, sosyal evre ve yaşantısını büyük bir merakla araştırır. Onun destanlarını, sosyolojisini inceler. Ben resim dışında edebiyata, şiire de yatkınım. Yazıyorum da… Bir dertle yapılmış resimler benimkisi.. Konusu var adı da olcak tabii ki… Tek kelime olmasının özel bir nedeni yok.

K.U : Sanatsal tarzınızdaki soyutsallık, anlatmak istedikleriniz üzerinde nasıl bir etkiye sahiptir?

A.B : Soyutsalık sanatçının plastik dilidir aynı zamanda tercihine bağlı olarak olay, tasarımın hareket-hareketsizlik, boşluk-doluluk gibi yığınla ilişkiyi irdeler. Figürlerimi genelde hareket halinde abartılı ve anıtsal resmederim. Çalışmalarımda merkezde kompozisyon anlayışının ağırlıklı olduğu, kübik formlu, anatomilerinde belli oranda deformasyona sahip figürleri, birer heykele dönüştüren mekansal etkilerle harmanlarım. geniş bir zamana tanıklık ederim.

K.U : Bazı eserlerinizde insan figürlerinin yanı sıra hayvan figürlerinin de eşlik ettiği görülmektedir. Eserlerinizdeki kompozisyonlarda hayvanlar ne gibi bir önem taşımaktadır?

A.B : Resmim; İnsanı, ona yaraşır bir dünya özlemiyle yeniden ele alır. Bireyin tuhaf yalnızlığını, içsel yolculuğunu önemser. Doğadan yansıyan ilham ona yarendir. İnsan toplumsal bir varlık ki doğayla iç içedir, taşla konuştuğu bile olur. İnsan, insana ve doğaya muhtaçtır, aksi halde benliği parçalanır. Her insan bu canlı doğanın bir üyesidir, diğer canlılar gibi.. ki bu varidatı kendinde toplar.

K.U : Ressam kimliğinizin yanı sıra realizatör olarak da sanatsal çalışmalarda bulunduğunuz bilinmekte. Sahne dekorasyonu yapmış olmanızın, tuval üzerine yaptığınız çalışmalara herhangi bir getirisi olduğunu düşünmekte misiniz?

A.U : Sahne işte.. Hayat derim. Dekorunda çalıştığım bir oyunu izlerken, onu bütün öğeleriyle içselleştiririm. Bazen sahneye koyulanı kendi resmimle izlediğim olur.

K.U : Genç sanatçılar başarılı olmak için sizce nasıl bir yol izlemelidir? Bu doğrultuda verebileceğiniz tavsiyeler nelerdir?

A.U : Resim okumak bütün kökleriyle araştırmayı, entellektüel olmayı sanat mirasını, akımları iyi irdelemeyi gerektirir. Felsefi bir duruşu, sabrı derviş edasına bürünmeyi, içselleşmeyi gerektirir. Sanat ateşini hiç söndürmeden, sürekli defter tutmayı, desen çalışmayı lüzumlu kılar. Resim yarışmaları, karma sergiler, çalıştaylar, duvar resimleri takip edilebilir. Umutsuzluğa kapılmadan, belki de bu bir çile yoludur, bu çileyi çekmeye razı olanlar bahtiyar olurlar.

Bu güzel röportaj için Adem Başpınar‘ a teşekkür ederiz.

Bedri Karayağmurlar Kimdir?

1951 Yılında Niğde’de doğdu. İlk ve orta okulu İnegöl’de, öğretmen okulunu Çanakkale’de okudu. Afyon Lisesini bitirdi. 1974 Gazi Eğitim Enstitüsü Resim Bölümü. Bir süre hukuk fakültesinde okudu. 1987 D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Resim Bölümünde lisans. 1990  D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde resim Eğitimi Anabilim Dalı’nda “ Yaratıcılık ve Eğitim” konulu tezi ile yüksek lisans yaptı. 1993 D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı’nda “ Sanatsal Yaratıcılıkta Soyutlama ve Günümüz Sanatındaki Yeri” konulu tezi ve sanatsal çalışmaları ile Sanatta Yeterlik (Doktora) programını bitirdi. Değişik eğitim kurumlarında resim öğretmeni ve öğretim görevlisi olarak çalıştıktan sonra; 1995  D.E.Ü.  Resim –İş Eğitimi Anabilim Dalı’nda  göreve başladı. 2002 Doçent, 2008’ de Profesör oldu. Bugüne dek 43 kişisel sergi açtı. Yurt içi ve dışında çok sayıda sergiye katıldı. Altı ödül aldı. Resimleri resmi ve özel koleksiyonlarda, İzmir Resim Heykel Müzesi, Gazi Üniversitesi Müzesi, AÜ Çağdaş Sanatlar Müzesi, Bosna Hersek Prijador Müzesi, Bükreş Baskı Müzesi, Türkmenistan Milli Müzesi’nde Bakü, Yunus Emre Enstitüsü’nde ve Ege Üniversitesi Kitap ve Kağıt müzelerinde  bulunmaktadır. DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Uluslararası Görsel Sanatlar Buluşmaları’nı (2005 ve 2007) yönetti ve bildirilerini yazdı. Ege Üniversitesi Ege Art etkinliklerinde (2005- 2015) danışman ve seçici kurul  üyesi ve sanatçı olarak çalıştı. Alanı ile ilgili katıldığı çok sayıda bilimsel ve sanatsal etkinlikte, sanatçı ve konuşmacı olarak yer aldı. Sanatçı Uluslararası  Plastik Sanatlar Derneği  ve Birleşmiş  Ressamlar ve Heykeltıraşlar Derneği  ve Dil Derneği üyesidir. Resim çalışmalarıyla birlikte yürüttüğü edebiyat çalışmalarını öykü ve şiir alanlarında sürdürdü. Bunları, Yeni Gün Gazetesi, Yeni Adımlar, Somut, Türkiye Yazıları, Dönemeç Kasaba Sanat, Dilizi, Ünlem, Kurşun Kalem, Kıyı Dili vb. bir çok edebiyat dergisinde yayınladı. 1975 Sabahattin Ali ile 1979 Başkent  Belediyesi Öykü Yarışmalarında başarılı oldu. İlk şiir kitabı “Gün Dökülmesi” nde , 2000 sonrasında yazdığı şiirlerden bir seçkiyi Afrodisyas yayınlarında yayımladı. Sanat kuramları ve eleştiri alanındaki yazılarını sanat dergilerinde yayınlamayı sürdürmektedir. Yayınlanmış yedi kitabı bulunmaktadır. Elazığ Fırat Üniversitesi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi’nde  görev yaptı.

Sanatçı, İzmir ve Ayvalık’taki atölyelerinde çalışmalarını sürdürüyor.

Ada Özcan : Sanata olan bakış açınızı ele aldığımızda, ilginizi tetikleyen bir olay bulunmakta mıdır?

Bedri Karayağmurlar :  Sanat anlayışımın oluşumu bir çok etkenle biçimlendi. Öğrenciliğimde, Büyük sergilerde izlediklerim çok etkiledi. O dönemde,  Van Gogh ve Paul Gauguin çok etkiledi, ikisinden de çok sayıda kopya yaptım başlangıçta.  Ankara’da GEE Resim Bölümünde öğrenciliğim sırasında Bedri Rahmi Eyüboğlu, Turan Erol ve Mustafa Ayaz etkiledi. Bu sanatçıların biçimlendirme yaklaşımları ve o günün yapısı içinde  sosyal gerçekçi olmaya, bir başka etki içinde   İfadeci olmaya çalıştım. Bu tavrım, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Sanatta Yeterlik ve Doktora tezimde, “Sanatta Yaratıcılık ve Günümüz Sanatındaki Yeri” başlıklı tezimi  çalışırken, sanat anlayışım belirgin biçimde değişti. 

A.Ö : Gençlik yıllarınızda Resim bölümleri dışında bir ara hukuk fakültesinde öğrenim görmüşsünüz. O dönem sizi hukuk fakültesine yönlendirecek bir durum bulunmaktamıydı ve bu tercihin sanata olan bakış açınızda bir etkisi olduğunu düşünüyor musunuz?

B.K : O dönem 12 Eylül Dönemi yaklaşıyordu. Daha sonra 12 Eylül darbesi oldu. Geçinmek ve ayakta kalmak temel sorunlardan biriydi. Avukatlık yaparak sanat alanında daha yoğun çalışacağımı düşündüm. Ancak, YÖK’ün kurulması ile yürürlüğe giren uygulamaların yarattığı sorunlar nedeniyle hukuktan ayrıldım.

A.Ö : Resmin yanı sıra edebiyat çalışmalarında şiir ve öykü olarak eserleriniz de bulunmakta. Bu durum resme olan ilginizi ne derecede etkilemiş durumda?

B.K : Ressamların arasında çok sayıda şair, yazar var. Örneğin Bedri Rahmi Eyüboğlu, Abidin Dino, Victor Hugo, Günter Grass ve daha bir çok sanatçı, yazın çalışmaları ile resim vb. çalışmaları birlikte yürüttüler. 

Ben de İlkokul sonrası bu iki alanda bir şeyler yapmaya başladım. Zaman zaman biri öne çıksa da, hiç vazgeçmedim. Resim bölümü öğrencisi olduğum dönemde Ankara’da Yeni Gün Gazetesi’nde çalıştım ve yazdım. Bu durum benim okuma ve yazma ilgimi beslediği gibi, resim alanında düşünsel bir yaklaşım geliştirmemi sağladığı kanısındayım. Resim yapmak da, yazmak gibi bir düşünme eylemidir bana göre.

A.Ö : Şu ana kadar 43 tane sergi açmış bulunmaktasınız. İçlerinde en çok sevdiğiniz ve sizde bir şeyler değiştirdiğini düşündüğünüz serginiz hangisiydi?

B.K : Aralık 2021 de A Galeri’nde 44. Sergimi açtım. 2009 da İzmir Resim Heykel Müzesi Sanat Galerisi’nde açtığım retrospektif (dünden bugüne) sergim, beni çok mutlu eden sergilerimin başında gelir. Bu sergide, değişik teknik ve anlatım denemelerimi birlikte izlemek ve izletmek güzeldi.  Aynı yıl İstanbul Almelek Galeri’de açtığım “Anlam Katmanları” sergim de bu bağlamda önemliydi.

A.Ö : İnternet sitenizde sanatı ” Bu anlamda benim için sanat, salt anlatım değil, sorun yaratma ve bu sorunları kendine özgü yapısı içinde çözümleme girişimidir.” sözünüzle ifade etmişsiniz. Bu; her resmin bir hikaye, bir soruna cevap olma arzusu barındırdığı anlamına mı geliyor?

B.K : Sanatta hikaye ya da konu, yaratıcı etkinliğin bahanesidir olsa olsa. Bu nedenle ben resimlerimde öykü anlatmam. Alıcının beğenisine seslenen, amacı pratik hedefler olan çalışmalar, yaratıcı bazı ilginç çözümler içerseler de, sanat yapıtları ile yan yana getirildiklerinde farkı kolayca izleyebilirsiniz.

Her dönem kendi değerlerini üretir, her dönemde ortaya çıkan sorunlar, öncekilere benzeseler de değişiktir. Sanatta üslup (biçem) yaratmak, biçim, teknik ve anlam konularında değişik yaklaşımlar geliştirmenize bağlı. Bizde ne yazık sanat, açık anlama ve ortak beğeni içindeki biçimlere ilgi olarak yorumlanıyor. Oysa sanat, önceki beğeninin bugünün ilgilerini karşılamaması nedeniyle, geçmişin değerleri dışında yeni değerler üretmektir. Çünkü dün söylenenler ve biçimlendirilenler bugünü karşılayamaz; hangi alanda olursa olsun yaratıcılık, sorunları algılamak ve özgün çözümler üretmektir 

“Her gün bir yerden göçmek ne iyi/ Her gün bir yere konmak ne güzel/ Bulanmadan, donmadan akmak, ne hoş!/ Dünle beraber gitti cancağızım/ Ne kadar söz varsa düne ait/ Şimdi yeni şeyler söylemek lazım… ” 

 13. Yüz yılda yaşamış Mevlana’nın yaklaşımının, bugün ülkemizde anlaşılmamış olması düşündürücü. Estetiğin temel sorunlarından biridir bu aynı zamanda. Beğeni yargılarının değişmemesi ya da estetik özne oluşum süreçlerinin, eğitim yapımıza bağlı olarak gelişmemesi endişe verici. 

Bu koşullarda, düz anlam düzeyinde hoş nesneler üretmek, sanatın yapısını anlamamak anlamına da geliyor. Sanat yeni imgeler ve imge düzenleri yaratmaktır. Üslup, bu yaklaşımın sürekliliğinde izlenir. Ve sanatçı ne yaparsa yapsın, ilgili olanlarca kolayca sanatçısını gösterir.   

A.Ö :  Eğer başka biri olsaydınız ve kendinizle tanışsaydınız, yapmış olduğunuz eserler hakkındaki ilk yorumlarınız neler olurdu?

B.K: “İlginç. Bu tavır değişik.” Derdim.

A.Ö:  Eserlerinizde ifade etmeye çalıştığınız sorun, duygu nedir?

B.K : İlgilendiğim sorun, resmimin ya da yazımın, şiirimin yapısıyla ilgili. Onların, toplumsal bireysel sorunları çözme gibi bir önermeleri yok. Ancak her sanatçı toplumu, insanları ve kendisini değişik algılar. Sanatçı, ne sosyolog, ne psikolog ne de politikacıdır. Ama onlardan daha derin izler olanı biteni. Yapıtlarıyla ilgiyi çeker, duyumsatır.  

A.Ö : Yazmış olduğunuz bir şiir ile eşleştirdiğiniz bir tablo var mıdır? Var ise hangileridir?

B.K : Şiiri şiir olarak yazıyorum. Resmi de resim olarak  biçimlendiriyorum. Böyle gösterebileceğim, örnekler yok. Ancak hepsi bir biriyle ilgili bence. 

A.Ö : Sanata dair bakış açınızda size ışık tuttuğunu düşündüğünüz bir sanatçı var mıdır? 

B.K : Bir kişi yok. Sanatçı olmak, yaşantı olarak sanat yapma eylemi içinde olmaktır. Bu yoğunlukta yaşayan ve düşünen herkes beni etkiler. 

A.Ö : Kendinize has bir resim diline, yorumlamaya sahipsiniz. Sizce günümüzde bulunan sanatçılara baktığımızda özgünlük konusunda “keşke” dediğiniz bir sorun bulunmakta mıdır?

B.K : Diğer yanıtlarımda var bunlar ancak Keşke diyeceğim şey çok. Örneğin eğitimimiz, bireyin yapısını tanıyan nitelikler üzerinde oluşsa. Keşke ifade özgürlüğü konusunda hiç endişem olmasa. Keşke sanat izleyicileri, endişesiz, sanata yönelebilse. Ve daha bir çok şey.

Keşke daha çok üretebilsem. Daha çok çalışabilsem. Çünkü her sanat yapıtı  sanatçısıyla gerçekleşir. Sanatçı çalışamaz ya da hayattan ayrılırsa onun yapacakları da yok olur. Keşke, Amedeo  Modigliani daha çok yaşasaydı.

Değerli paylaşımları için Bedri Karayağmurlar’ a teşekkür ederiz.

Süleyman Saim Tekcan Kimdir?

Süleyman Saim Tekcan, Türkiye’de baskı sanatlarının öncülerinden ve sanat eğitimi açısından önemli eğitmenlerimizdendir. Ressamlık, heykeltıraşlık, baskı, grafik, gravür ve oyunculuk gibi birçok sanat dalında izini bırakmıştır. 1940 yılında Trabzon’da doğmuştur, 1958 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş bölümünü kazanmıştır. 1968 ve 1975 yılları arasında İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olmuştur. Bu süreç içerisinde 1970 yılında Almanya’da araştırma yapmıştır ve yabancı baskı eğitimini incelemiştir. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisi’nde lisans ve doktorasını tamamladıktan sonra eğitim görevlisi olmuştur. 1985 yılında Profesör olarak Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisinde “Grafik Sanat Dalı” başkanlığına atanmıştır. Baskı ile ilgili çok sayıda atölye açtı ve sanat fakültelerinin kurulmasına katkı sağladı, Yeditepe ve Işık üniversitelerinde kurucu dekan oldu. Serigrafide “Islak Baskı” tekniğini geliştirdi.

Zeynep Sunay: Sanata olan ilginiz nasıl başladı? Bu ilgiyi nasıl geliştirdiniz?

Süleyman Saim Tekcan: Sanata olan ilgim çocuklukta başladı. Yağmur yağdığı, çukurlara dolduğu ve toprağın yumuşadığı zamanlar vardı. O yumuşayan topraktan elimize çamur alıp heykeller yapardım. Tabii okullarda sanat ve müzik eğitimi vardı, o sıralar okullar bu tür alanlar için çok hassastı ve iyi öğretmenlere sahipti. Böylece okulda da sanata olan ilgim konusunda eğitiliyordum. Sanat tarihi dersleri, felsefe dersleri, mantık dersleri daha çok değer görüyordu. Bütün bunlar beni ve düşünmemi geliştirmişti.  Şimdi o biraz azaldı orta okul, liselerde.

ZS: Aldığınız sanat eğitimi sizi nasıl etkiledi? Bir sanatçı ve eğitmen olarak sizin eğitime katkılarınız neler oldu?

SST: Ortaokulda, lisede sanat ve resim atölyelerimiz vardı ama asıl sanat eğitimimi aldığım yerler Gazi Eğitim Enstitüsü ve Akademi oldu. Buralarda çok iyi öğretmenlerle karşılaştım ve kendimi geliştirdim. Daha sonrasında uluslararası bazı okullara gittim. Yurt dışında güzel sanatlar liselerini, bu okulların eğitim programlarını inceledim ve Türkiye’de güzel sanatlar liselerinin kurulmasına destek oldum. Sanata hizmet ettiğim okulların en başında bu liseler geliyor, birçok üniversitede güzel sanatlar fakülteleri kurdum. Bu fakültelerde benim bir sanatçı olarak eğitime katkılarım arasındadır.

ZS: Sanatın kültürdeki önemi nedir, bir sanatçı kültürden nasıl etkilenir?

SST: Anadolu toprakları çok verimli topraklardır, katman katman uygarlıklar bu topraklarda yaşamıştır. Gelmiş geçmiş medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Medeniyetler eğer eser bırakırsa tarihte kalır, eser bırakmaz ise unutulup giderler. Anadolu topraklarında ise Hititlerden, Urartulardan, Selçuk’tan, Osmanlı’dan, Yunan ve Roma’dan her türlü eserlerin olduğu derin bir doğa bulunmaktadır. Bu geçmiş kültürler, günümüzdeki kültürü etkiler ve insanlara öğretir. Müzede sergilenen eski eserler insanlarda büyük bir etki yaratır. Örneğin Anadolu Medeniyetleri Müzesi Türkiye için çok önemli bir müzedir, Dünya’da bunun gibi müzelerin sayısı azdır. Ancak birçok müzede Anadolu’dan kaçırılmış örnekler, eserler bulunur. Yurtdışındaki antropoloji müzelerinde de Anadolu’ya ait eserler görülür. 

ZS: Eserlerinizde at figürü öne çıkmaktadır, sizin için bu figürün önemi nedir?

SST: Önemli bir şairimiz olan Nazım Hikmet “Dörtnala gelip Uzak Asya’dan Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan bu memleket, bizim.” demiştir. Atalarımız buraya Orta Asya’dan at sırtında gelmiş ve bir imparatorluk kurumuştur. İmparatorluğun at olmadan kurulmasına imkan yok, at geçmiş kültürümüzde çok önemlidir. Benim ailemdede atın çok büyük bir önemi vardır, babaannem at binen bir Çerkez kadınıdır. At üzerinde ömrü geçen bir kadındı. Bütün bunlar benim kültürel ve ailemden kaynaklı ata yakın olmamı sağlıyor ama at aslında bütün sanatçılar için çok önemli bir hayvandır. Altın kesim dediğimiz ölçüler, estetik ölçüleri en iyi olan canlılardan bir tanesi at bir diğeri de insandır. Onun için atı seçmemin bir diğer sebebi de estetikliğidir. Benim yedi tane önemli dönemim var, onlardan bir tanesi atlarla ilgili dönemim ama en uzun süren dönemdir.

ZS: Kendi geliştirdiğiniz bir teknik var. Bu tekniği geliştirirken nasıl bir yol izlediniz, bu teknik sanatçıları nasıl geliştirdi?

SST: Kurduğum baskı atölyelerinde bir çok farklı teknik kullanıldı. Gravür tekniğinde ve serigrafi tekniğinde, tekniği kullanırken; sanata nasıl yenilikler katılır, nasıl bir farklılık yapabilirim konularını düşünürdüm. Serigrafide yaş baskı dediğimiz bir tekniği ilk defa ben kullandım. Bununla ilgili de Dünya’nın birçok farklı yerinde sanat eğitimi veren okullarda çalışan hocalar bu tekniği öğrenmek için Türkiye’ye geldiler ve bu tekniği benden öğrendiler. Büyük ve uluslararası, Bienal gibi, sergilere gönderdiğim işler sayesinde bu tekniği gören insanlar, sanatçılar oldu. Duvarda asılı resimlere bakıp bu teknik hakkında meraklanan insanlar bu tekniği öğrenmek için benim atölyeme geldiler ve hatta çalışanlar da oldu. Bu tekniği öğrenip eserler ürettiler, ürettikleri eserlerin bir kısmı müzede bulunmaktadır. 

ZS: Atölyelerinizden birçok büyük sanatçı geçti. Sizin için farklı sanatçılarla tanışmanın ve çalışmanın önemi nedir? Özellikle Çamlıca Sanat Evi’nin önemi nedir?

SST: Çok atölye kurdum, değişik yerlerde atölyeler oluştu. Bu atölyeler arasında Çamlıca Sanat Evi çok önem taşıyor. Bir bina yapıldı, atölyeleri ve bir sanatçı misafirhanesi vardı. O yerde de sanatçılar gelip kalıyor ve çalışıyorlardı. İMOGA’da birçok farklı sanatçıdan eserler bulunmaktadır. Bu sanatçılar zamanında bizim atölyemize gelmiş, çalışıp iş üretmiş yerli ve yabancı sanatçılardır. Atölyede çalışmaları karşılığında para ödemek yerine eserlerini bırakırlar. O bıraktıkları eserleri burada sergiliyoruz, bu müzenin oluşmasında çok önemli bir yere sahipler.  
Müzemizde büyük bir duvarda sanatçıların fotoğraflarını görebilirsiniz. Bu fotoğraflar artık aramızda olmayan ama bizimle çalışmış sanatçıların fotoğraflarıdır. Biz bu fotoğraflara ölümsüzler diyoruz. Sanatçıların en önemli özelliği, öldükten sonra yaşamalarıdır. Arkalarında bıraktıkları eserlerle hatırlanmaya, yaşamaya devam ediyorlar.

ZS: Türkiye’ye baskı sanatını tanıştıran öncülerden oldunuz ve Türkiye’nin ilk baskı sanatı müzesi IMOGA’yı kurdunuz. Sizi, IMOGA’yı kurmaya iten faktörler nelerdi?

SST: Atölyelerden sonra İMOGA kuruldu. Başka müze müdürleri gelip İMOGA’yı gezdiği zaman Dünya’da grafik sanatları müzelerinden en iyiler arasında olduğunu söylüyorlar, bunlar tabii bizi çok mutlu ediyor. Ben orta sınıf bir ailede büyüdüm. Çocukken devlet okulları, parasız okullar olmasaydı bizim okuma şansımız hiç olmayacaktı. Parasız okumak, devlet imkanlarıyla kendimiz geliştirmek ülkemizin bize yaptığı önemli bir destekti. Ülkeme borçlu hissettiğim için İMOGA’yı kurdum, benim için İMOGA devletin bize sağladığı imkanların karşılığını verir. İMOGA insanların gezip gördüğü bir eğitim yuvasıdır. Bu eğitim yuvasında sanatla buluşan insanların önemli bir eğitim aldığına inanıyorum çünkü sanat eğitimi değerlidir. Sanat insanı zor dönemlerden kurtarır. Avrupa’da skolastik dönem yaşanıyor ve Avrupa zor dönemlerden geçiyor. Hıristiyanlar üçe bölünüyor ve otuz yıl savaşları yapıyorlar ki buna benzer şeyler Ortadoğu’da da yaşanmaktadır. Ancak sanatçılar Rönesans’ı yaratıyor. Sanat olmadan Rönesans olmuyor bu nedenle sanatçıların ve sanat eğitiminin önemli bir rolu var. Türkiye’de çağdaş düşünceyi ve yaratma olgusunu ancak genç sanatçılarla tekrar kazanılabilir. Bu nedenle genç sanatçılardan beklediğim tarihe kalabilecek eserler bırakmalarıdır. Bu ülke, genç sanatçıların yaratacakları eserlerle tarihe kalacaktır.

ZS: Baskı sanatları sizin için neden önemlidir, iyi yönleri nelerdir?

SST: Baskı sanatları diğer sanat dalları gibi; heykel, seramik gibi sanatçının kendisini ifade edebileceği yöntemlerden bir tanesidir. Sulu boya yapıyorsanız kendinizi öyle anlatıyorsunuz, baskı yapıyorsanız kendinizi baskı ile ifade ediyorsunuz. Sanatçının kendini anlatabileceği bir teknik olarak ortaya çıkıyor. Öğretimde daha çok baskı eğitimi verdim ve çok sayıda gravür baskı yaptım ama sanatçı olarak çok fazla farklı teknik kullanan bir sanatçıyım. Baskı sanatlarının en iyi taraflarından bir tanesi bir rulo ile Japonya, Amerika, Kanada gibi uzak yerlere rahatça gidebilmesidir. Bu nedenle son yüzyılda orta sınıf ve alt sınıf diyebileceğimiz kesimin sanat eseri olarak alabileceği eserlerden öne çıkan bir alan. Picasso, Salvador Dali gibi ünlü sanatçıların yağlı boya tablolarını alamayan insanlar baskılarını alabilmektedir. Onun için baskı sanatları sanatın yaygınlaşması için çok önemli bir sanat dalıdır. Bir gravür yaptığım zaman otuz tane imzalıyorum, elli tane imzalıyorum; orijinal bir resmi, ellide bir fiyatına yani daha uygun bir fiyata alabiliyorlar. Evlerine bir sanat eserinin girmesinin sebebi oluyor.

ZS: Eğitimde ve sanatta gençlere vereceğiniz tavsiyeler nelerdir?

SST: Türkiye’de, lise eğitimi sonrasında Atatürk için önemli üç tane okul vardır. Bunlardan bir tanesi Gazi Terbiye, bir tanesi Mülkiye bir tanesi Harbiye. Mülkiye’de vali, kaymakam yetiştirerek ülkeyi yöneten insanlar yetiştirmeyi amaçlıyordu ve çok önem verdiği okullardan biriydi. Harbiye’yi ise Türkiye’yi savunabilecek, koruyabilecek komutanlar yetiştirmek için kurmuştur. Terbiye’yi ise eğitimci yetiştirmek ve Türkiye’yi kültürlü bir boyuta taşımak için kurmuştur. Orada eğitim gören öğretmenler Türk halkının kültürel olarak yükselmesini sağlamıştır. Bu üç okul son zamanlarda zor günler yaşıyor, bir kısmı kapatıldı zaten. Türkiye zor bir dönemden geçmekte. Bu durumun düzelmesi için Z kuşak dediğimiz genç kuşak; düşünme ve ülkenin geleceğine emek verme görevini alan kuşakla ülkenin tekrar kalkınacağını düşünüyorum. Zaten Atatürk’ün Nutku’nda “Gençliğe Hitabe” kısmını okuduğunuz zaman ne yapmanız gerektiğini anlayacaksınız. 

ZS: Süleyman Saim Tekcan’a, bizi İMOGA’da ağırladığı ve röportajımız için zaman ayırdığı için teşekkür ederiz. Bizim için keyifli ve değerli bir deneyim oldu.

Rugül Serbest Kimdir?

İzmir doğumlu Rugül Serbest, 2012 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Resim bölümünde lisansını tamamladı. Ardından 2019 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Resim Bölümünde yüksek lisansını tamamlayan sanatçı çalışmalarına İstanbul’daki atölyesinde devam etmektedir. Resim ve heykel alanında işler üreten Rugül Serbest ulusal ve uluslararası birçok etkinlikte yer almıştır. Sanatçının on adet ödülü bulunmaktadır, bunlardan bazıları: 2019- “Her Şey Seninle İlgili” Solo Sergi, Atelier Marvy, İzmir; 2018- Turkish Contemporary Art Exhibition, AB Gallery, Seoul, Korea; 2017 – XI. Uluslararası Floransa Bienali – Floransa, İtalya; 2016- “Nuri İyem Resim Ödülü” Evin Sanat Galerisi – İstanbul; 2016 -73.Devlet Resim ve Heykel Yarışması, Resim Başarı Ödülü – Ankara; 2012 – “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Resim Yarışması” 1.lik Ödülü – İzmir.

Ümran Zeynep Bakar: Bir sanatçı olarak kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz, sanatçı kimliğiniz ve yarattıklarınız arasında nasıl bir bağlantı kuruyorsunuz?

Rugül Serbest: Ben resimlerimde kendi yüzümü ve bedenimi kullanıyorum. O yüzden yarattıklarım ve ben diye bir şey yok. Sanatım sayesinde veya onun aracılığıyla kendime dışarıdan bir gözle bakabiliyorum. Kendimi bu şekilde gerçekleştirebiliyorum. Sanat yaşam tecrübemi çoğaltıyor.

ÜZB: Kendinizi ne zaman bir sanatçı olarak tanımlamaya başladınız? Sanata karşı ilginiz ve bu süreç sizin için nasıl ilerledi?

RS: Aslına bakarsanız kendimi hala öyle tanımlamıyorum. Ben resim yapıyorum ve her gün yeni şeyler öğreniyorum ya da bunu için çaba sarf ediyorum. Resim yapmak benim için iç zorunluluk gibi bir şey. Hem eksilten hem de havalara uçuran bir şey. Kendimi bildim bileli bu böyle. Başlangıç noktası yok.

ÜZB: Eserlerinizde genelde yumuşak tonlar ve sakinlik hakim, bunun kullandığınız teknikle bir bağlantısı var mı? Kendi tekniğiniz nasıl tanımlıyorsunuz?

RS: Tekniğim zaman içerisinde gelişti. Bilinçle yapılan bir şey değil. Çizginin ön planda olduğu bir tekniğim var. Gitgide renklerim sadeleşti evet. Soft renkleri seviyorum. Aşırı olan her şey beni itiyor. Renklerde aynı şekilde. Bir renk diğer bir rengin önüne geçmemeli bana göre. Duyguyu olabildiğince yalın haliyle hissettirmeye çalışıyorum

ÜZB: Yeni bir esere başlamadan önce zorluklarla karşılaşıyor musunuz? Başlangıç fikirleriniz, çıkış noktanız ve eserin son haline ulaşma aşamalarınızın nasıl ilerlediği hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?

RS: Elbette zorluklarla karşılaşıyorum. Bir resme başlamak benim için heyecan verici bir süreç. Her zaman ilk önce zihnimde tasarlıyorum yapacağım bir resmi ancak sonuç bazen çok farklı olabiliyor. Yani yapacağım bir resim bana da sürpriz oluyor. Ama zaten asıl heyecan verici olan da bu. Ne yapacağını bilen biri için resim bence çok sıkıcı olur. Ben her seferinde kendimi yeniden keşfetmeyi seviyorum. O sancılı süreci yaşamadan resim yapılamayacağını biliyorum ve resmin beni yönlendirmesine izin veriyorum.

ÜZB: Eserlerinizde kendiniz ve bedeninizden ilham aldığınız görülüyor, merkeze kendinizi koyarak iletmeye çalıştığınız mesaj nedir?

RS: Resimlerimde model olarak kendimi kullanıyorum. Çünkü her birimiz bir bedene sahip olarak yaşadığımız dünyaya geliyoruz ve bedenimiz sayesinde ona ulaşabiliyoruz. Benim de herkes gibi kendi bedenimden başka deneyimleyebileceğim bir şey yok. Bu durum beni hep düşündürmüştür. Bir başkası olmak nasıldır? Bir hayvan veya bir böcek ya da doğa olmak, bir bitki olmak nasıldır? Bu soruların cevaplarını resimlerimde sorguluyorum. Resimlerim sayesinde varlığın köklerine, yaşamın o gizemli kaynağına karışmak istiyorum.

ÜZB: Eserlerinizde nesnelerin azlığı dikkat çekiyor, özellikle birkaç eserinizde kedileri kullandığınız görülüyor, bununla neye dikkat çekmek istiyorsunuz?

RS: Evet az şeyle çok şey ifade etmeye çalışıyorum. Az önce de dediğim gibi sadelikten yanayım. Kompozisyonun bütününü öne çıkarmaya çalışıyorum. Resmin yaratıcılığına katkıda bulunmayan her şeyi resmin dışında tutuyorum

• 

ÜZB: Sizin ilham aldığınız ya da örnek aldığınız sanatçılar oldu mu? Yaratıcı düşünce sürecinizde bunların da bir yeri var mı?

RS: Tabii ki sevdiğim birçok sanatçı var. Tek tek isim vermem çok zor ama sevdiğim bir dönemi rahatlıkla söyleyebilirim. Rönesans dönemini ve o dönemin sanatçılarını çok seviyorum ve sanırım kendimi o döneme yakın hissediyorum. Yine de sevdiğim sanatçılara bir isim vermem gerekirse, Fra Angelico ve Sandro Botticelli diyebilirim.

• 

ÜZB: Yakın zamanda “Göl Kenarı” isimli bir kısa filmde rol almışsınız, bu projenin tuval ve boyadan farklı bir yönde olduğu göz önünde bulundurulacak olursa bu rolün sanatçı kişiliğinize bir katkısı olduğunu düşünüyor musunuz?

RS: Film teklifi geldiğinde çok düşünmeden kabul ettim. Farklı deneyimler her zaman ilgimi çekmiştir. Ben resimlerimde bir başkası olmak nasıldır sorusunu sorarken bunu deneyimleyebileceğim başka bir alan çıkmış oldu karşıma. Resmin dışında bunu yaşamak bir başkasına hayat vermek harika bir deneyim oldu benim için ve resmime kesinlikle katkısı olduğunu düşünüyorum.

ÜZB: Genç sanatçılara iletmek istediğiniz bir mesajınız var mı?

RS: Resim uzun bir yolculuktur. Ve bu yolda herkesin yolu ve yöntemi farklıdır. Bu yolculukta merak ve öğrenme tutkunuz varsa, bir resme başlamadan uykularınız kaçıyorsa, tüm zorluklara rağmen resim yapamamazlık edemiyorsanız, kendinizi ve resminizi hep daha ileriye taşımaya çalışıyorsanız, evet doğru yoldasınız. Benim için bir sanatçıdan beklenen en önemli şeylerden biri samimiyet ve doğallıktır. Bu sanat kargaşasında onun gidişatına ayak uydurmadan, içinizden geldiği gibi, dışarıdan gelen seslere aldırış etmeden, içinizden gelen o sese kulak vererek ve asla umutsuzluğa kapılmadan üretmelisiniz. Bunun için bakmak, gözlemlemek hissetmek yeterlidir. Ve gerçekten sevmek.

Değerli paylaşımları için Rugül Serbest‘ e teşekkür ederiz.